การเขียนโค้ดไม่ใช่แค่การพิมพ์คำสั่งไปเรื่อย ๆ จนมันทำงานได้เท่านั้น แต่บางครั้งโค้ดอาจไม่ทำงานตามที่คาดหวัง และสิ่งที่เกิดขึ้นเหล่านี้มักจะเรียกว่า “บั๊ก” (Bug) ซึ่งอาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น ปัญหาในโค้ดเอง, การตั้งค่าผิด, หรือแม้แต่การใช้งานที่ไม่ถูกต้อง เมื่อเกิดบั๊กขึ้นมา สิ่งสำคัญคือการหาสาเหตุที่แท้จริงและแก้ไขปัญหานั้นให้กลับมาทำงานได้อย่างถูกต้อง ซึ่งกระบวนการนี้เรียกว่า “Debug”

Debug คืออะไร?

Debug ย่อมาจากคำว่า “De + Bug” แปลตรง ๆ ว่า “กำจัดบั๊ก” หรือ “แก้จุดผิดพลาดในโปรแกรม” เวลาที่คอมพิวเตอร์ทำงานผิด เราจะต้องไล่ดูว่าเกิดจากอะไร อาจจะเกิดจาก

เขียนเงื่อนไขผิด (if ผิด logic)
เรียกฟังก์ชันผิดลำดับ
ลืมปิด tag หรือวงเล็บ
ข้อมูลที่ส่งมามีค่า null
บางตัวแปรถูก override โดยไม่รู้ตัว

การ Debug จึงเป็นเหมือน “การสืบ” ที่ต้องตามหาร่องรอยในโค้ดบางครั้งก็ง่าย แค่ลืมพิมพ์ ; บางครั้งก็งงเป็นวัน เพราะ error ไม่ขึ้น หรือขึ้นผิดที่ด้วยซ้ำ

ทำไมต้องมีการ Debug?

เพราะว่า

คนเขียนโค้ดคือมนุษย์ → มนุษย์พลาดได้
โค้ดอาจทำงานถูกในบางเงื่อนไข → แต่พังในบางกรณี
ข้อมูลที่รับเข้ามาอาจไม่เป็นไปตามคาด
ระบบซับซ้อนมาก → แค่เปลี่ยนนิดเดียวก็ทำให้บางจุดพัง

ดังนั้น ไม่ว่าเราจะเก่งแค่ไหน ก็ต้องมีวันที่เขียนโค้ดแล้ว “มีบั๊ก” แน่นอน การ Debug จึงเป็นทักษะพื้นฐานที่สำคัญมาก ๆ สำหรับโปรแกรมเมอร์ทุกคน

แล้ว “Bug” ที่ว่า คืออะไร?

Bug = ข้อผิดพลาดในโค้ด อาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น:

พิมพ์ผิด (typo)
เขียน logic ผิด เช่น if/else ผิดเงื่อนไข
เรียกใช้ตัวแปรที่ยังไม่มีค่า (undefined, null)
ใช้ฟังก์ชันผิดประเภท เช่น loop ผิดชนิด
ส่งข้อมูลผิดรูปแบบ เช่นคาดว่าเป็นตัวเลข แต่ได้ string

ตัวอย่างง่าย ๆ:

const sum = (a, b) => a + b;

console.log(sum("1", 2)); // ได้ผลลัพธ์ "12" แทนที่จะเป็น 3

เพราะ JavaScript เอา string "1" + 2 กลายเป็น "12" นี่แหละ "บั๊ก" ที่คนเขียนโค้ดต้องไล่หาให้เจอ

ขั้นตอนในการ Debug (แบบง่าย ๆ)

เมื่อโค้ดทำงานผิดพลาด สิ่งแรกที่เราต้องทำ ไม่ใช่รีบแก้ แต่คือ เข้าใจปัญหาให้ชัด การ Debug ไม่ได้ซับซ้อนอย่างที่คิด แค่ต้องใช้ความอดทนและความสงสัยในจุดที่โค้ดอาจพัง

1. สังเกตอาการของปัญหาให้ชัดเจน

เริ่มจาก "ตั้งสติ" แล้วดูว่า "มันพังตรงไหน"

กดปุ่มแล้วไม่มีอะไรเกิดขึ้น?
ข้อมูลแสดงผิด? หรือไม่ขึ้นเลย?
โปรแกรมค้าง? หรือแอป crash?
มี error message โผล่มาไหม?

ตัวอย่าง:
คุณเขียนฟอร์มสมัครสมาชิก แล้วกดปุ่ม “ส่ง” แล้วไม่มีอะไรเกิดขึ้นเลย → นี่คืออาการที่ต้องจับจุดก่อนว่า “ไม่เกิดอะไรขึ้น” = ไม่ได้ส่งข้อมูล? หรือส่งแล้ว error?

2. ตั้งสมมุติฐานว่า “มันน่าจะพังเพราะอะไร”

คิดเหมือนนักสืบ: อะไรคือสาเหตุที่น่าจะเป็นไปได้?

ถามตัวเอง:

เราเพิ่งแก้ไฟล์ไหนก่อนหน้านี้?
ตัวแปรตัวไหนเกี่ยวข้องกับการทำงานนี้?
โค้ดนี้เคยทำงานได้มาก่อน แล้วเพิ่งพัง หรือพังตั้งแต่ต้น?

ตัวอย่าง:
คิดว่าอาจเป็นเพราะ “ยังไม่ได้เชื่อมฟังก์ชันกับปุ่ม” หรือ “ค่าที่ส่งไปยัง server อาจว่างเปล่า”

3. ตรวจสอบทีละจุดด้วยเครื่องมือพื้นฐาน

เริ่ม “ไล่” โค้ด ด้วยวิธีตรวจสอบอย่างเป็นระบบ

เครื่องมือพื้นฐานที่ใช้บ่อย:

console.log() (JavaScript) / print() (Python) / fmt.Println() (Go) → เช็กค่าตัวแปร
Breakpoint → หยุดโค้ดชั่วคราวเพื่อดูค่าตอน runtime
Error Message → บอกประเภทของปัญหาและบรรทัดที่เกิด

ตัวอย่าง:
เพิ่ม console.log(data) ก่อนส่งข้อมูล
→ แล้วเห็นว่า data = undefined
→ แปลว่าไม่ได้รับค่าจาก input → ต้องกลับไปดูตรง form อีกที

4. ทดลองแก้และทดสอบแบบแยกส่วน

ไม่ต้องแก้ทุกอย่างในทีเดียว แก้ทีละจุด ดูผลทีละรอบ

เทคนิค:

Comment ส่วนที่ไม่เกี่ยวข้องออกชั่วคราว
เปลี่ยนค่าบางตัวแปรเพื่อดูว่ามีผลไหม
ถ้าโค้ดยาว ให้แยกไฟล์ / แยกฟังก์ชันเพื่อลองรันแบบ isolated

ตัวอย่าง:
แก้จาก

data = userInput.value.trim()

เป็น

console.log(userInput)

แล้วพบว่า userInput = null
→ สรุปว่าปุ่มไม่ได้เชื่อมกับ input จริง ๆ

5. บันทึกบทเรียนไว้ป้องกันบั๊กซ้ำรอย

การ Debug ไม่ใช่แค่แก้ให้หาย แต่เรียนรู้ “วิธีป้องกัน” ด้วย

สรุปว่าเกิดจากอะไร เช่น “ลืมเชื่อม input กับตัวแปร”
เพิ่ม comment ในโค้ดไว้เตือนตัวเองในอนาคต
ถ้าใช้บ่อย → ทำ checklist debug สำหรับงานคล้ายกัน

ตัวอย่าง:
เขียน Note ไว้ว่า

"คราวหน้าก่อน submit form ต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่า input เชื่อมกับ JS แล้วเสมอ"

เครื่องมือ Debug ที่คนเขียนโค้ดใช้กันบ่อย

Console.log / Print → ง่ายสุด ไวสุด
Debugger ของ IDE เช่น VS Code → ไล่ค่าทีละบรรทัด
Error Message → อ่านให้เข้าใจ บอกแนวทางแก้ได้
Stack Trace → บอกว่าโค้ดวิ่งจากตรงไหนไปไหนก่อนพัง
AI (เช่น ChatGPT) → ช่วยแปลความหมาย error และแนะนำวิธีแก้

ทำไมต้องเก่ง Debug ถึงจะเป็นนักเขียนโค้ดที่เก่ง?

เพราะในโลกจริง ไม่มีโค้ดไหนเขียนแล้วรันได้สมบูรณ์ครั้งแรก
ต่อให้คุณเขียนโค้ดเก่งแค่ไหนก็ต้องเจอบั๊ก นักเขียนโค้ดเก่ง = คนที่เจอบั๊ก แล้วรู้วิธีหาทางแก้ได้เร็ว

ถ้า Debug ไม่เป็น จะเป็นแบบนี้:

แก้มั่ว
ลองผิดลองถูก
ใช้เวลาหลายชั่วโมงกับปัญหาเล็ก ๆ
หรือหนักสุดคือ “ท้อ แล้วเลิก”

แต่ถ้า Debug เก่ง:

จะรู้จุดที่ควรตรวจสอบก่อน
ใช้เครื่องมือเช่น Console.log, Breakpoint หรือ Debugger ได้คล่อง
เข้าใจ Stack Trace หรือ Error Message ได้ไว
ประหยัดเวลา และทำให้ทีมไว้ใจ

เทคนิค Debug เบื้องต้นที่มือใหม่ควรรู้

อ่าน Error Message ให้ละเอียด
มันอาจจะบอกบรรทัดที่พัง หรือปัญหาที่เกิดขึ้น เช่น TypeError: undefined is not a function
ใช้ Console หรือ Log ช่วยไล่ค่าตัวแปร
พิมพ์ console.log() หรือ fmt.Println() เพื่อตรวจสอบค่าระหว่างรัน
ไล่ Step-by-step ว่าข้อมูลเดินทางยังไง
เช่น ฟอร์มส่งข้อมูล -> API -> DB -> กลับมาแสดงผล
ตัดส่วนที่สงสัยออกชั่วคราว
เช่น คอมเมนต์ฟังก์ชันย่อยบางตัวเพื่อดูว่าโค้ดยังพังไหม
ถาม AI ช่วยอธิบาย Error
ลองก็อปข้อความ error มาถาม ChatGPT แล้วให้ช่วยอธิบายแบบภาษาคนได้เลย

สรุป

Debug คือทักษะสำคัญที่ ทุกคนที่เขียนโปรแกรมต้องฝึก
มันไม่ใช่แค่ “แก้ปัญหา” แต่คือการ “เข้าใจว่าโค้ดทำงานยังไง”
ยิ่งเก่ง Debug เท่าไร ยิ่งเก่งเขียนโค้ดตามไปด้วย

อยากเก่งเขียนโค้ด? เริ่มจากกล้าที่จะ “พัง” แล้ว “แก้” ให้เป็น

🔵 Facebook: Superdev School (Superdev)

📸 Instagram: superdevschool

🎬 TikTok: superdevschool

🌐 Website: www.superdev.school